Wilt u een scheepsnaam + betekenis of achtergrond naar mij mailen? Klik dan
.
Hier volgt een lijst met betekenissen van scheepsnamen van voornamelijk Nederlandse schepen uit de beroepsvaart (zee- en binnenvaart).
De ervaring leert dat voornamelijk Latijnse namen nogal eens verschillende betekenissen toegewezen krijgen door schippers, waarvan sommigen onterecht. Veel aangeleverde namen stuur ik eerst door naar diverse personen die goed thuis zijn in de oude talen, als Latijn, Grieks en Hebreeuws, om een eventuele correctie of aanvulling te vermelden. Via via hoorde ik van een universitair docent Latijn dat hij soms z'n tenen kromde
over Latijnse (scheeps)namen!
Gewenst zijn bijv. anderstalige namen, en namen van riviertjes, streken, historische personen of wat dan ook. Geen namen m.b.t. sport, moderne muziek(sterren) e.d.
Last updated 3.11.2017
Ook in Handelingen 18:21:
* Vrije geschiedschrijving nav de betekenis Herenboer.
Iemand corrigeert of vult aan:
Gekscherend soms verbasterd tot “Nutteloos lichaam creëert eigen doodsoorzaak”.
Sterk verkort antwoord van twee taalkundigen:
A
Komt uit de muziekwereld: (Italiaans: ad agio = op zijn gemak), in de muziek een term waarmee een langzaam tempo wordt aangeduid.
Encarta Winkler Prins 2006 1993-2005 Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden.
Mogelijk afgeleid van advent, volgens Wikipedia "afgeleid van het Latijnse woord adventus, dat komst betekent" .
(...)
Met behulp van een interferometer is de middellijn van Aldebaran bepaald; deze bedraagt circa 45 maal die van de zon. Aldebaran is een visuele dubbelster, doch de begeleider is zeer lichtzwak (m = +13). Daar Aldebaran slechts weinig ten zuiden van de ecliptica staat, wordt ze vrij regelmatig door de maan bedekt. De helderheid van Aldebaran is niet helemaal constant.
Encarta Winkler Prins 2006 1993-2005 Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden.
Betekent zoiets als: er is een besluit genomen, een beslissing gevallen, en de gevolgen daarvan moeten geaccepteerd worden (Van Dale).
De uitspraak wordt toegeschreven aan Julius Caesar, die dit gezegd zou hebben toen hij zijn legioenen het bevel gaf om de Rubico over te steken en Rome binnen te trekken. Met de uitspraak wordt bedoeld dat er vanaf dat punt geen weg terug meer is.
1. eerzucht
2. (in 't mv.) begeerte om te verwerven
3. streven naar en lust tot goede of betere vervulling van een ambt, een taak, ijver, lust om te werken
4. (verouderd) lust, animo
tegelijkertijd twee verschillende, bep. positieve en negatieve, waarden hebbend.
Synoniemen: dubbel, tweeslachtig.
Met een aantekening: Aqua = water en Domus = huis. Echter is het geen goed Latijn om deze combinatie te gebruiken.
De vrouw van de schipper van dit schip heet ook Myra.
De opmerking van de taaldeskundige is kort maar krachtig: onzincombinatie/wat de gek erin ziet/moderne kunst.
Diepzeeonderzoeker die in een klok of onderzees laboratorium in zee afdaalt en daar verblijft.
Taaldeskundige: aqua=water/nauta=schipper; dus dubbelop!!, want een 'nauta' in Latijn is altijd een die met water te maken heeft.
In Italië staat vaak bij drankautomaten -solo per asporto- en dat wordt vertaald als: only for take away.
Het astrolabium is een van de oudste astronomische instrumenten, waarmee de posities van hemellichamen zijn te bepalen. Waarschijnlijk werd het voor het eerst gebruikt door de Griekse astronoom Hipparchus in de eerste eeuw voor Christus. Het werd toegepast door zeevaarders tot de uitvinding van het sextant door Isaac Newton in de zeventiende eeuw.
Encarta Winkler Prins 2006 1993-2005 Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden.
B
"Baitulos - Greek name for the swaddled (ingezwachtelde), anointed (met olie overgoten) stone. Prevalent (vaak voorkomend) in many myths and legends. From Bhai and also, tli, tleh, or tloh; combined, Bhai-tuloh, "life-restoring child."
Taaldeskundige: Inderdaad is er een (zeldzaam) Grieks woord baitulos. Woordenboek zegt 'meteoorsteen' (en dus heilig want uit de hemel…).
(Bron: www.battennoord.nl)
Taaldeskundige: Deze vertaling vereist een andere vorm van bonus/bono. Grammaticaal kan het alleen betekenen: '(samen) met de/een goede God'. De volgorde in het Latijn is dan wel wat vreemd.
C
Naar de spreuk: carpe diem quam minimum credula postero.(Horatius, Oden 1, 11, 8): pluk de dag, maak zo min mogelijk staat op de volgende (ook in de zin van: stel nooit uit tot morgen wat ge heden doen kunt)
In de Van Dale kwam ik de volgende leuke bijkomstigheid tegen:
concordia discors: tweedrachtvolle eendracht, o.a. bij Horatius en Ovidius, die daarmee de harmonie in de natuur ondanks de strijdende natuurkrachten op het oog hadden.
Of: Onder het alziend oog van God.
Volgens de taaldeskundigen onjuist: Fout; maar wie weet meent iemand te moeten schrijven "koster/bewaarder/bewaker voor God", maar dat zet je niet op een schip.
D
Komt uit de muziekwereld en betekent daar: Van het begin af herhalen. En zo begint een schipper ook weer telkens opnieuw.
- De vierde letter van het Griekse alfabet
Letterlijk 'God toestemmende (door een wenk) / toezeggend / belovende'. De vertaling kan dan worden: 'als God toestemt', of: 'met Gods toestemming'.
Het is een Latijnse uitspraak naar aanleiding van de Bijbeltekst Jakobus 4 vers 15. Jakobus 4 vers 13 t/m 15 handelt over de onzekerheid van het leven. Er staat:
Welaan nu gij, die daar zegt: "Wij zullen heden of morgen naar zulk een stad reizen, en aldaar een jaar overbrengen, en koopmanschap drijven en winst doen". Gij die niet weet, wat morgen geschieden zal! Want hoedanig is uw leven? Want het is een damp, die voor een weinig tijds gezien wordt en daarna verdwijnt. In plaats dat gij zoudt zeggen: "Indien de Heere wil en wij leven zullen, zo zullen wij dit of dat doen."
Maar hij nam afscheid van hen, zeggende: Ik moet ganselijk het toekomende feest te Jeruzalem houden; doch ik zal tot u wederkeren, zo God wil.
Van Dale: Tot het uiterste gedreven en daardoor niets ontziend, volmaakt roekeloos mens.
Woordenboek bij Encarta: Wanhopige waaghals, iem. die in vertwijfeling niets ontziet.
E
Het wordt echter vaak gebruikt met als betekenis: 'Tot hiertoe heeft de HEERE ons geholpen'. Dit heeft zijn oorsprong in de Bijbel, 1 Samuël 7 vers 12:
Samuël nu nam een steen, en stelde dien tussen Mizpa en tussen Sen, en hij noemde diens naam Eben-Haezer; en hij zeide: Tot hiertoe heeft de HEERE ons geholpen.
Onjuist, want dan zou het moeten zijn: 'ex mari gratia'. (Latijn)
F
Herkomst volgense Van Dale: Frans, gevormd van Latijn facere (doen) + totum (alles), dus: doe alles
Commentaar van twee taalkundigen:
1. Niet mee eens. Fatum is inderdaad Latijn voor 'noodlot'.
Ferenda is een wat bijzondere werkwoordsvorm van 'fero' (=dragen/lijden) (het zgn. gerundivum, wat aangeeft dat een bepaalde handeling behoort gedaan te worden. Vergelijk 'agenda': de dingen die gedaan moeten worden en 'linquenda': de dingen die verlaten moeten worden). De precieze vorm ervan wordt bepaald door het onzijdige 'fatum'. Het wordt dan: "het noodlot dat gedragen moet worden / te dragen is". (Eigenlijk Fatum Ferendum).
2. Ferenda is óf vrouwelijk enkelvoud óf neutrum meervoud. Kan dus niet bij fatum= het lot.
Taaldeskundige 1: Fout. Omdat 'festina vere' lastig te vertalen is, vermoed ik dat er hier een fout gemaakt is door de schipper die zijn schip 'festina vere' heeft genoemd. Mogelijk scharniert de fout rond het Latijnse woord voor lente (ver, veris) en het Nederlandse begrip lente.
Taaldeskundige 2: Fout. Festina vere: Onzin. Ik denk ook dat iemand 'vere' heeft aangedragen als vertaling voor 'in de lente' of zo iets.
G
Encarta Winkler Prins 2006 1993-2005 Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden.
Een ander geeft als betekenis: Hebbes!
‘Hebbes’ kun je overigens ook roepen als je iemand gefopt hebt (‘ik heb hem beet’, ‘beetgenomen’, ‘hebbes’).
H
Volgens de kanttekeningen op de Statenvertaling kan het betekenen: "kinderen der overvaart" van de rivier Eufraat, die Abraham overgevaren is.
(Genesis 10:21 kanttekening 73).
'Eber' in Genesis 10 en 11 betekent: Overzijde.
'Cheber' in Genesis 46:17 betekent: Vereniging / Gemeenschap.
Het Heerenschip is afgeleid van het woord Herenschipper*. In de 19e eeuw stonden de herenschippers bekend om hun grote rijkdom vanwege het verhandelen van immense hoeveelheden zoals o.a. graan en aardappelen. Deze rijkdom uitte zich vooral in de sociale positie en aanzien. De schepen werden vergroot. Doordat de herenschipper zelf niet meer actief hoefde te zijn op zijn bedrijf verwierf hij een aanzienlijke positie in de plaatselijke, en deels ook landelijke politiek en het maatschappelijk leven.
www.heerenschip.nl
Het lijkt totaal niets te maken te hebben met de betekenis die ik gemaild kreeg: Zilver of goud, in de zin van: soms is het zilver en soms is het goud.
Encarta Winkler Prins 2006 1993-2005 Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden.
I
Encarta Winkler Prins 2006 1993-2005 Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden.
Het Buiten-IJ ligt oost van de Oranjesluizen.
Één en ander komt uit nl.wikipedia.org.
Het stuk ZW van de dijk Enkhuizen-Lelystad heet geen IJsselmeer, maar Markermeer.
Werd vroeger wel met één s geschreven.
Vooral in Rooms-katholieke kringen wordt met deze term Maria, de moeder van Jezus aangeduid.
Wordt in het Nederlands gebruikt als 'tijdelijk' of 'waarnemend', officieel moet er dan staan 'ad interim'.
J
Officieel begint het in het Latijn met een i. Het Latijn kent geen j als beginletter, maar dan staat er altijd een i: Iustitia.
K
Zie ook http://nl.wikipedia.org/wiki/Kasbah.
Een door verdedigingswerken omgeven oude stadskern van Arabische steden in Noord-Afrika.
Zie voor de reden hier van op nl.wikipedia.org onder 'Amersfoortse Kei'.
L
Linquenda tellus, et domus, et placens uxor (Horatius). Deze Latijnse spreuk betekent: 'Eens moeten wij deze grond, dit huis en de dierbare echtgenote verlaten'.
M
Als uitspraak: Mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa. Vertaald: Mijn schuld, mijn schuld, mijn eigen ergste schuld.
Encarta Winkler Prins 2006 1993-2005 Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden.
Bekend van de spreuk bij sommige begraafplaatsen e.d.: Memento Mori: Gedenk te sterven. Of: Vergeet niet te sterven, welke eigenlijk de juiste vertaling is.
Iemand mailde mij de volgende uitleg: Het is een grieks begrip waarmee men een plotselinge totale verandering aanduid die een schipper regelmatig meemaakt. Het ene moment vaar je de sluis IN even daarna vaar je hem UIT. Je vaart OP, gaat rond en vaart AF.
Van de kant der geleerden kreeg ik hierop het volgende commentaar:
Dit is een overbekend woord dat nog regelmatig vanaf de kansels klinkt. Het komt vaak voor in het Nieuwe Testament om er boete, berouw, bekering of omkering mee aan te duiden. Bijv. ván de zonde náár de gerechtigheid of ván de duivel náár God. Het betreft dan de gezindheid van de geest.
Het gaat vooral om een verandering (radicale omkeer) in het denken van de mens. En of dat uitgebreid kan worden naar zaken als de vaarrichting van een schip is te betwijfelen. In het Grieks komt namelijk met nadruk het aspect en de activiteit van de 'geest' voor in het woord.
Overigens kon een talen-deskundige deze betekenis in het Latijn en/of Grieks niet thuisbrengen.
Komt in Oudheid in lange en korte vorm voor. (Latijn)
Encarta Winkler Prins 2006 1993-2005 Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden.
N
2e en 3e eeuw na Christus godin van de vruchtbaarheid. (Bron: Wikipedia)
Vermoedelijk Keltische voorspoeds- en moedergodin die in de Rom. tijd (vnl. ca. 200 na Chr.) werd vereerd, vooral in het Rijnland en onze streken'. (Bron: Winkler Prins)
Veel beelden of altaren van deze godin staan in Museum Leiden, afkomstig uit zee bij Colijnsplaat.
De spreuk luidt volledig : Nil Desperandum Deo Duce: Er is niets te wanhopen indien God de gids is/onder Gods leiding.
Staat ook op de poort van Nijenrode (een zeer kleine, maar, ook internationaal, zeer goed bekend staande business-universiteit in Breukelen).
De wapenspreuk wordt ook wel eens ingevuld als acroniem: "Nooit Uitgeslapen Luie Lamlendige Infanterist, Commentaar En Dergelijke Overbodig".
O
1. Uit de Griekse mythologie: Een geweldig jager van uitnemende kracht en schoonheid, die de Plejaden achtervolgde tot zij door Zeus onder de sterren opgenomen werden. Volgens Homerus werd hij door Eos ontvoerd en op bevel van Zeus door Artemis gedood, volgens anderen door Artemis gedood omdat hij haar of een van haar volgelingen geweld wilde aandoen; na zijn dood als sterrenbeeld aan de hemel geplaatst met de hond Sirius naast zich.
2. Uit de astronomie: Het helderste sterrenbeeld dat in Europa zichtbaar is.
Bronnen: 1. Encarta Winkler Prins 2006 1993-2005 Microsoft Corporation/Het Spectrum. 2. Woordenboek Van Dale.
De lading van de (niet meer bestaande) schepen Othello 1 t/m 9 was altijd zwart en donker (teer en teerproducten).
P
Letterlijk vertaald: Grieks voor 'alles stroomt/vervloeit'.
Is een uitspraak van de filosoof Herakleitos: 'Panta rei kai ouden menei' = 'Alles stroomt en er blijft niets over'. (Grieks)
Het is Grieks (filadelfi,a) en betekent inderdaad broeder- (én zuster-)liefde. Het wordt vooral gebruikt voor de liefde tot de christelijke geloofsgenoten (in geestelijke zin broeders en zusters). Zie bijv. de griekse tekst van Rom. 12:10 en Hebr. 13:1.
Volgens de christelijke encyclopedie (2e druk) een ketter uit het eind van de tweede en het begin van de derde eeuw die de godheid van de H. Geest loochende en het goddelijke in Christus met de Vader vereenzelvigde.
- Begin (figuurlijk)
Q
R
Hopper: Afgeleid van het Engelse hoppen (springen) zoals bij de "city-hopper" van de KLM, en is een verwijzing naar het snel heen en weer 'hoppen' tussen de diverse havens.
Van oorsprong zijn alle 'hopper-schepen' naar rivieren vernoemd: Donge, Linge, Dieze, Amer.
Wij hebben voor de Regge gekozen vanwege onze straatnaam: De Regge-straat.
Het is de titel van één van de vijf 'Maria-antifonen'.
Wapenspeuk van Marnix van Sint Aldegonde: "Hijsch uw zeilen en zoekt elders de rustplaats die voor u is voorbestemd. Aan het firmament wijst de poolster van het Evangelie". (Frans)
1: Rijkdom In Voorspoed Arbeid en Liefde.
2: Mededinger. (Engels)
S
Wel wat te zwak vertaald. Het is echt afgeleid van salveo met de betekenis van 'heil' of 'gezondheid' erin. Van daaruit gedacht kan het ook vertaald worden als: "Heil (U)"; en dat wordt dan vooral gebruikt als groet bij het komen ('welkom'), en minder vaak bij het gaan. Als afscheidsgroet wordt meer Vale gebruikt.
Wordt uitgesproken als "salvee", wat helaas veel mensen niet begrijpen, maar in het Latijn wordt er geen streepje op de "e" gezet.
Het schip is vernoemd naar de Sardijngeul, de vaargeul die dicht onder de Vlissingse Boulevard langs loopt. Een sardijntje schijnt een klein visje te zijn met een frisse geur (niet te verwarren met een sardine). Een visboer vertelde me dit.
Als aanvulling: In een puzzelwoordenboek komt sardijn ook voor als vissoort. Van Dale geeft: (visserij) verse sprot (de gerookte vorm heet dan ‘sprot’). En 'sprot' is weer: haringachtig visje (Clupea sprattus), dat tegen de herfst op onze kusten verschijnt en in grote hoeveelheden gevangen en gerookt wordt.
Dit inderdaad in tegenstelling tot sardine: haringachtig visje (Alosa of Sardina pilchardus) dat vooral in de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan wordt aangetroffen.
Kan ook te maken hebben met sterrenbeelden.
Kanttekening: Avanti is Italiaans en betekent: vooruit. Semper is Latijn en betekent: altijd/steeds. In het Italiaans zou men schrijven 'sempre'.
Kanttekening: Spera is afgeleid van het werkwoord spero, en betekent: Hoop (in de zin van: je móet hopen). Semper Spera is dan: Hoop altijd, als bevel.
Een ander dacht het ook te kunnen vertalen met 'Deels volmaakt'.
De taaldeskundige zei dat simul ook een voegwoord kan zijn "zodra", maar hij kon er verder niet mee uit de voeten.
Commentaar van taal-deskundige: Het woord solivagus (aanelkaargeschreven) is Latijn en beduidt: zwervend op z'n eentje / solitair.
(Stamt uit de Latijnse Mis)
T
Hun werkbakje waar vanaf ze schepen teerden, noemden ze in lijn met die traditie maar Teerstroom.
- Het kan Italiaans zijn. Dan betekent het 'tijd'.
- Het kan ook zijn: 'relatieve snelheid' met betrekking tot muziekstukken en/of bewegingen, gebeurtenissen.
- Het kan ook iets in de zin van 'vaart' of 'snelheid' betekenen.
Betekent: Niet denken. Of: Nooit gedacht.
U
Beter zou zijn: Ultima Latent: De laatste dingen zijn verborgen.
Op zonnewijzers staat het vaak als: Ultima (hora) latet: Het laatste uur is verborgen.
Aanvulling van de kano-vaarder: De naam heeft betrekking op het feit dat ik met mijn bootje (kano) werkelijk overal kan varen.
De term undique is ontleend uit de Carmina Burana van Carl Orff, van het lied "Amor volat undique" (De liefde is overal/komt overal vandaan).
Toen we ons eerste schip kochten stond daar de naam "UNICA" op. Bij navraag van de betekenis, kregen we te horen dat dat het meervoud zou zijn van unicum. Maar als er meer van zijn is het toch niet uniek meer?
Latijn. Het kan vrouwelijk 1e persoon enkelvoud zijn: zij is een unieke (unica) vrouw. Navis is Latijn voor schip/boot, en is een vrouwelijk woord. Daarom kan unica beduiden 'uniek' en slaat op schip.
Men moet het unieke niet zozeer zoeken in de naam die op zijn 'stuk ijzer' staat, maar in het schip dat die naam draagt. En dat schip is beslist uniek, net als u en ik.
V
Een spreuk van Bernardus schijnt geweest te zijn:
Vita brevis via longa. fi (of si) vis ad met am pervenire incipe cleriter currere.
Het leven is kort, den wegh is lang; zoo ghy aen het eynde komen wilt, begint met wackerheyt te loopen.
De uitleg is voor christenen meer in het Oude Testament gelegen dan in de Nederlandse historie.
W
X
Y
Z
Heel plat gezegd: Kijk naar je eige!